Steentilstraat 45 en 47 gedateerd in de vroege 17e eeuw

De panden Steentilstraat 45 (vm. slagerij J. van Dijk) en 47 (vm. onderdeel van fietswinkel Ferwerda) zijn beide gebouwd in 1623/1624. Dat blijkt uit het bouwhistorisch onderzoek naar deze twee panden, waarbij ook diverse balken onderzocht zijn.

Vorig jaar zijn de ruïneuze panden Steentilstraat 45 en 47 gesloopt om nieuwbouw mogelijk te maken. Vijf jaar daarvoor had een brand ernstige schade veroorzaakt en sindsdien stonden de karkassen in weer en wind. Een poging om nog een deel van het voorhuis te behouden bleek niet haalbaar. Daarvoor waren muren en balken te veel ingewaterd en verrot.

Omdat het in aanleg om 17e-eeuwse huizen gaat, is voorafgaand en tijdens de sloop door de gemeente bouwhistorisch onderzoek verricht. Tijdens de sloop zijn van diverse oude balken houtmonsters genomen. Sloopbedrijf Bork uit Groningen heeft hiervoor het nodige zaagwerk verricht. De monsters zijn voor dendrochronologisch onderzoek naar een laboratorium in Duitsland gestuurd. Daar is aan de hand van het jaarringpatroon van de meeste monsters de kapdatum bepaald van de bomen waaruit de balken destijds zijn gehakt. Omdat het hout in de regel binnen enkele jaren werd verwerkt in een constructie, benaderen we met deze informatie de bouwjaren van de huizen.

Steentilstraat 45 (tot 2012 slagerij J. van Dijk) is gebouwd in 1623/1624 of kort daarna. Dit is bepaald aan de hand van vijf houtmonsters waarvan vier een eenduidige datering opleveren. Het huis was destijds slechts één bouwlaag hoog met een kap. Omstreeks 1860-1870 werd het met een verdieping verhoogd waarbij de lijstgevel werd gebouwd die tot de brand stand heeft gehouden.

Steentilstraat 47 – lange tijd onderdeel van fietswinkel Ferwerda – is omstreeks dezelfde tijd gebouwd. Dit huis telde al in de 17e eeuw twee bouwlagen met een kap. Drie monsters geven de datering omstreeks 1623/1624 en twee monsters omstreeks 1633/1634. Helaas is niet van alle monsters bekend uit welke van de twee balklagen ze afkomstig zijn (verdieping of zolder). Het verschil in datering kan betekenen dat er sprake was van twee bouwfasen. Wellicht had het huis aanvankelijk slechts één bouwlaag met kap. In het muurwerk van de zijgevels zijn aanwijzingen gevonden dat het huis in eerste instantie eenlaags was. Dat zou betekenen dat het al na 10 jaar met een verdieping werd verhoogd.

De houtmonsters verschaffen niet alleen informatie over de ouderdom maar ook over de herkomst van het hout. Er zijn drie herkomstgebieden: Noord Nederland, het stroomgebied van de Eems en Zuid Zweden.

Met de dateringen zijn deze twee panden zeker niet de oudste huizen in de straat. Sommige huizen dateren namelijk uit de 16e eeuw. Bovendien konden Steentilstraat 45 en 47 pas gebouwd worden nadat de Steentilpoort in het begin van de 17e eeuw werd gesloopt. Deze lag namelijk in dit deel van de straat en waarschijnlijk deels onder de beide huizen. Dat zal onderzocht worden wanneer archeologisch onderzoek plaatsvindt voorafgaand aan het maken van nieuwe funderingen voor de twee huizen die hier weer zullen verrijzen en zo het lelijke gat in de gevelrij opvullen.